In veel organisaties wordt onderhoud nog grotendeels gestuurd op basis van ervaring, beschikbare budgetten of historische prestaties. Dat werkt vaak prima in de waan van de dag, maar brengt risico’s met zich mee: de onderliggende afwegingen blijven impliciet. Waarom vervangen we die pomp standaard om de drie maanden, maar wachten we met inspectie bij een ander onderdeel tot het daadwerkelijk uitvalt? En zijn die keuzes echt gebaseerd op risico, of op routine? Asset managers balanceren dagelijks tussen prestaties, risico’s en middelen. Een gestructureerde risicoanalyse helpt daarbij als richtinggevend instrument.

FMECA – Failure Mode, Effects and Criticality Analysis – is een krachtige methode om onderhoudsbeslissingen te onderbouwen met feiten, inzicht en draagvlak. Het maakt risico’s zichtbaar én bespreekbaar. En belangrijker nog: het helpt om deze risico’s beheersbaar te maken. Geen theoretisch model, maar een werkwijze die leidt tot scherpere keuzes, betere prestaties en meer grip op kosten en betrouwbaarheid.

De kracht van FMECA zit in de eenvoud van het principe: je brengt in kaart hoe iets kan falen, wat daarvan het effect is en hoe ernstig dat is — in verhouding tot de kans dat het gebeurt. Die beoordeling voer je niet uit op het hele systeem tegelijk, maar op onderdelen die onderhoud technisch relevant zijn.

Het begint met een goede decompositie van het systeem. Door de installatie op te delen in beheersbare en onderhoud technisch relevante eenheden (vaak ‘maintainable items’ genoemd), zorg je voor een helder analysekader. Niet te grof, want dan mis je nuance. Niet te fijnmazig, want dan verlies je het overzicht (en wordt het duur om bij te houden).

Samen met een multidisciplinair team – vaak bestaande uit maintenance engineers, operators en eventueel leveranciers of ontwerpers, breng je voor elk onderdeel de mogelijke faalwijzen in kaart. Denk aan lekkages, vastlopers, elektrische storingen of softwarefouten. Elk van die faalwijzen beoordeel je op impact: op veiligheid, milieu, beschikbaarheid, onderhoudbaarheid of kosten. Door deze kwalitatieve of kwantitatieve beoordeling in een risicomatrix te plaatsen, ontstaat een overzicht dat prioriteiten duidelijk maakt. Het wordt in één oogopslag zichtbaar waar beheersmaatregelen noodzakelijk zijn — en waar het risico acceptabel is.

FMECA stopt niet bij inzicht. De échte waarde zit in de vertaling naar gerichte onderhoudsmaatregelen en wat je ermee gaat dóen. De analyse vormt namelijk de basis voor het kiezen van onderhoudsstrategieën die aansluiten op het werkelijke risicoprofiel van een installatie.

Is de kans op falen hoog, maar het gedrag voorspelbaar? Dan is toestandsafhankelijk onderhoud een logische keuze. Is het risico hoog en onvoorspelbaar? Dan is preventieve vervanging verstandiger. Gaat het om een faalwijze met beperkte impact? Dan kan het verstandiger zijn om juist níet in te grijpen. FMECA helpt om die afwegingen scherp te krijgen — onderbouwd, herhaalbaar en uitlegbaar.

Die vertaling is geen one size fits all. Elke organisatie heeft haar eigen context, normen, risicotolerantie en prestatie-eisen. In een chemische fabriek gelden andere prioriteiten dan in de infrastructuur of bij een drinkwaterbedrijf. Daarom moet je FMECA altijd aanpassen aan je eigen praktijk: met een risicomatrix die past, duidelijke definities en realistische maatregelen.

Soms baseer je je inschatting op data, zoals storingshistorie of MTBF (Mean Time Between Failures). In andere gevallen is praktijkkennis van monteurs en engineers de meest betrouwbare bron. Beide benaderingen zijn waardevol, zolang de gekozen uitgangspunten duidelijk zijn en leiden tot toepasbare resultaten.

Een FMECA-sessie is geen papieren exercitie. Het is een proces van samenwerken, kennisdelen en keuzes maken. Juist doordat verschillende afdelingen — maintenance, operations, engineering — aan tafel zitten, ontstaat er een gedeeld beeld van wat belangrijk is. Dat zorgt niet alleen voor een vollediger risicobeeld, maar versterkt ook het draagvlak voor de uitkomsten.

Maatregelen die voortkomen uit een FMECA hebben vaak invloed op werkwijze, planning of investeringen. Als betrokken afdelingen zich herkennen in de analyse, wordt het eenvoudiger om die maatregelen daadwerkelijk door te voeren. FMECA wordt daarmee een krachtig instrument voor integrale samenwerking tussen techniek, organisatie en beleid. Het geeft teams een gemeenschappelijke taal voor risico, prestatie en betrouwbaarheid.

FMECA laat zich uitstekend verbinden met EAM- en onderhoudssystemen zoals Maximo, SAP of Ultimo. Analyse-uitkomsten kunnen worden gekoppeld aan werkorders, onderhoudsplannen en inspectieroutes. Dat maakt de stap van analyse naar uitvoering concreet — en omgekeerd kunnen terugmeldingen en storingsdata ook weer input leveren voor het bijstellen van de FMECA.

Storingsregistraties, faaldata en KPI’s zoals MTBF en downtime kunnen worden gebruikt om de oorspronkelijke analyse te valideren of bij te stellen. FMECA wordt daarmee onderdeel van een cyclisch verbeterproces, waarin risicoanalyse, uitvoering en monitoring elkaar versterken.

FMECA is niet alleen waardevol tijdens de gebruiksfase van een installatie, maar levert in álle fasen van de assetlevenscyclus een belangrijke bijdrage. In de ontwerpfase maakt de methode het mogelijk om keuzes vroegtijdig te toetsen op risico’s en onderhoudsimpact. Denk aan materiaalkeuze, componentselectie of toegankelijkheid. Tijdens de overdracht naar beheer helpt FMECA bij het borgen van kennis over kwetsbare onderdelen en faalgevoelige functies. En bij renovatie, levensduurverlenging of vervanging biedt de analyse richting: welke onderdelen leveren herhaaldelijk problemen op, en waar liggen structurele zwakke plekken?

FMECA vergroot zo het inzicht in de samenhang tussen techniek, kosten en risico’s. Daarmee wordt het niet alleen een tool voor maintenance, maar ook voor assetstrategie, ontwerp, inkoop en projectmanagement.

Steeds meer organisaties besteden onderhoud deels of volledig uit. In dat kader is FMECA ook waardevol als basis voor prestatiegerichte contracten. Denk aan SLA’s waarin beschikbaarheid, veiligheid of onderhoudskosten zijn vastgelegd. Door samen met leveranciers of onderhoudspartners een FMECA uit te voeren, ontstaat er een gedeeld beeld van risico’s, beheersmaatregelen en kritische assets.

Dat zorgt voor transparantie, gedeelde verantwoordelijkheid én een stevig fundament onder de prestatieafspraken. Ook bij contractonderhandelingen of aanbestedingen biedt een actuele FMECA inzicht in de onderhoudsfilosofie en kritische prestatie-eisen.

In de praktijk zien we regelmatig dat FMECA’s te uitgebreid, te abstract of te vrijblijvend worden opgezet. Een FMECA hoeft niet volledig te zijn om waardevol te zijn. Richt je op de onderdelen die ertoe doen, gebruik herkenbare taal en blijf pragmatisch. Vermijd ook de valkuil dat alles in de risicomatrix moet worden opgelost — een goed gesprek over acceptatie is vaak net zo waardevol.

Een succesvolle FMECA is scherp afgebakend, resultaatgericht en altijd gericht op toepassing in de praktijk. Dat betekent: duidelijke definities, realistische scoringscriteria en vooral: maatregelen die technisch, organisatorisch én financieel uitvoerbaar zijn.

Wil je FMECA inzetten in jouw organisatie, maar weet je niet waar te beginnen? Of wil je jouw team leren hoe je risico’s vertaalt naar onderhoudsmaatregelen die werken in de praktijk?

Train to Maintain biedt twee praktische trainingen waarin je leert hoe je FMECA toepast, afstemt op jouw situatie en vertaalt naar een onderhoudsstrategie. Je ontwikkelt inzicht in risicoprofielen, leert methodisch analyseren én maatregelen formuleren die haalbaar en uitvoerbaar zijn. Of je nu net begint of al ervaring hebt: onze trainers helpen je verder met concrete voorbeelden en toepasbare handvatten.

In de training Onderhoudsstrategieën ontwikkelen op basis van FMECA leer je hoe je risicoanalyse inzet als basis voor strategische keuzes in je onderhoudsbeleid. De training FMECA toepassen: risicoanalyse en preventieve maatregelen richt zich specifiek op het herkennen van faalwijzen, het inschatten van risico’s en het ontwerpen van passende beheersmaatregelen binnen jouw technische context. Beide trainingen zijn praktijkgericht, interactief en direct toepasbaar op je eigen werkomgeving.

Meer weten of even sparren over jouw situatie? Neem contact met ons op via +31 85-2127644 of stuur een mail: .